Trump "gây sốc" trên Phố Wall: Chiến tranh thương mại bùng nổ?

Ngày Giải Phóng đã không mang lại tin tức tích cực như các nhà đầu tư mong đợi. Donald Trump đã thực hiện mọi lời đe dọa mà ông đưa ra. Viễn cảnh đáng lo ngại nhất của một cuộc chiến thương mại hiện đang bao trùm kinh tế toàn cầu. Một số nền kinh tế lớn, bao gồm Liên minh châu Âu và Trung Quốc, vẫn chưa có phản ứng đối với các biện pháp thuế quan "khắc nghiệt" của Hoa Kỳ. Theo quyết định của ông Trump, Hoa Kỳ sẽ áp đặt mức thuế tối thiểu 10% đối với tất cả các đối tác thương mại, và trong trường hợp các quốc gia trả miếng với thuế quan đặc biệt cao lên hàng hóa Hoa Kỳ, Washington sẽ áp đè thêm tương đương một nửa mức thuế mà Mỹ phải chịu. Ngoài ra, ông Trump còn tuyên bố mức thuế 20% đối với hàng nhập khẩu từ Liên minh châu Âu và 34% đối với hàng hóa Trung Quốc. Đây không phải là những nền kinh tế duy nhất bị ảnh hưởng bởi các biện pháp này. Đài Loan— trung tâm xuất khẩu bán dẫn toàn cầu—bị áp mức thuế 32%; Nhật Bản, một trong những đồng minh thân cận nhất của Hoa Kỳ, nhận mức thuế 24%; và Ấn Độ, 26%.

Trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ, nơi mà lo ngại tương lai bất định và ám ảnh suy thoái đã ăn sâu, việc gọi đây là “Ngày Giải Phóng” có vẻ là một sự phóng đại. Ông Trump nhấn mạnh rằng trong vài thập kỷ qua, Mỹ đã trở nên quá phụ thuộc vào hàng hóa nước ngoài và các nền kinh tế láng giềng. Dẫn đến đất nước mất đi khả năng tự cung tự cấp và nội lực quá "mong manh." Hiện nay, nước Mỹ đã trở nên mềm yếu và dễ dàng bị tổn thương trước các sự kiện cực đoan toàn cầu. Hiện tại, có vẻ như những "cuộc chiến thuế quan" này sẽ chấm dứt kỷ nguyên chủ nghĩa tư bản “không kiểm soát,” một hệ thống kinh tế vì lợi nhuận mà sẵn sàng lợi dụng nền thương mại tự do.

Trong cuộc đua cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt với Trung Quốc, mục tiêu phục hồi nền công nghiệp Mỹ trở nên vô cùng cấp thiết, không chỉ vì lợi ích kinh tế mà còn để duy trì sức mạnh quân sự của quốc gia này. Nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn, nền công nghiệp đang trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc sẽ tiếp tục xây dựng lợi thế bất cân xứng cục bộ so với Hoa Kỳ trong những năm tới. Cựu Tổng thống Trump đang tìm cách ngăn chặn điều này.

Dường như Tổng thống Trump sẵn sàng chấp nhận những tổn thất kinh tế ngắn hạn để đảm bảo Hoa Kỳ có thể cạnh tranh thực sự với các cường quốc đang trỗi dậy, đặc biệt là Trung Quốc, và duy trì vị thế thống trị toàn cầu. Nếu thiếu một nền tảng công nghiệp và sản xuất trong nước vững mạnh, Hoa Kỳ khó có thể giữ vững vai trò bá chủ toàn cầu, một vị thế từng đạt được nhờ ưu thế công nghiệp, nhưng sau đó lại chuyển sang mô hình chủ nghĩa tư bản dịch vụ trong thời kỳ hòa bình và thịnh vượng. Việc đảo ngược mô hình này sẽ kéo theo hàng loạt các hệ quả khác nhau, cho cả nền kinh tế thế giới nói chung và Phố Wall nói riêng.

Ông Trump đã tuyên bố rõ ràng rằng ông sẽ ưu tiên thị trường Mỹ và các doanh nghiệp trong nước, nhưng không phải bằng mọi giá. Tổng thống Mỹ thông báo rằng các gã khổng lồ công nghệ như Nvidia, Apple và Oracle sẽ phải đối mặt với chi phí khổng lồ khi xây dựng các cơ sở sản xuất hiện đại tại Hoa Kỳ.

Việc miễn trừ thuế quan có thể thúc đẩy nhiều doanh nghiệp cân nhắc việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng trong nước. Tuy nhiên, việc chỉ dựa vào yếu tố này để tạo động lực là quá đơn giản. Cần phải xem xét cả thuế suất doanh nghiệp, chi phí lao động và các biến số khác, chẳng hạn như tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đầu tư cơ sở hạ tầng. Việc khởi động sản xuất công nghiệp quy mô lớn tại Hoa Kỳ sẽ mất nhiều năm và tốn kém, cả cho ngân sách liên bang và cho các doanh nghiệp. Trong kịch bản này, những người hưởng lợi chính có thể là các công ty đã sản xuất tại Hoa Kỳ, vì họ sẽ không phải chịu chi phí bổ sung do thuế quan.

Đối với nền kinh tế Hoa Kỳ, việc áp dụng các biện pháp thuế quan mạnh tay như vậy có thể dẫn đến tình trạng giá cả hàng điện tử tăng cao, là nhóm hàng nhập khẩu quy mô khổng lồ của Mỹ. Cục Dự trữ Liên bang (Fed) có khả năng sẽ tạm dừng mọi luận điểm ôn hòa về khả năng cắt giảm lãi suất trong năm nay, ít nhất là cho đến khi những kỳ vọng tiêu cực từ người tiêu dùng, doanh nghiệp và giới điều hành được phản ánh trong các dữ liệu kinh tế thực tế. Lạm phát gần như chắc chắn sẽ gia tăng, và câu hỏi đặt ra là liệu "thị trường tự do" có thể điều tiết được tình hình này hay không, bởi không phải tất cả các công ty đều có khả năng đẩy chi phí sang người tiêu dùng đầu cuối ở mức độ tương đương. Một số công ty có thể buộc phải gánh chịu mức chi phí phát sinh, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới tỷ suất lợi nhuận của họ.

Các chỉ số chứng khoán đã lao dốc sau thông báo của ông Trump. Hợp đồng tương lai Nasdaq 100 kết thúc phiên giao dịch ngoài giờ giảm gần 2,5%, mặc dù trước bài phát biểu của ông Trump, chỉ số này đã ghi nhận mức tăng. Trong khi đó, chỉ số "sợ hãi" VIX tăng vọt gần 6%, và sự bất ổn trước khi thị trường mở cửa vào ngày mai tiếp tục gia tăng. Cặp tiền EUR/USD trượt dốc từ 1,091 xuống 1,083.

Eryk Szmyd, Chuyên gia phân tích thị trường tài chính XTB