Zmienność i niepewność - jak wpływają na inwestycje?

Kluczowe wnioski <h2>

• Na zmienność rynku wpływ mają dane makroekonomiczne, wydarzenia rynkowe i pozarynkowe czy sentymenty inwestorów. Zmienność można mierzyć za pomocą wskaźników takich jak na przykład indeks VIX. Budowanie stabilnego portfela inwestycyjnego wymaga dywersyfikacji inwestycji pod względem klas aktywów, rynków czy sektorów geograficznych.
• Zmienność może stanowić czynnik ryzyka, ale wahania rynkowe są nieodłączną częścią procesu inwestowania. Zrozumienie tego faktu może pomóc w zachowaniu spokoju w trakcie inwestowania i podejmowaniu bardziej świadomych decyzji inwestycyjnych. Inwestując, warto pozostawać na bieżąco z sytuacją i trendami na rynkach finansowych, jednak warto unikać podejmowania decyzji w oparciu o emocje. Impulsywne działanie oparte o strach czy chciwość może zaszkodzić każdej strategii inwestycyjnej.
• Warto skupiać się na długoterminowych celach finansowych, a nie wyłącznie na krótkoterminowych wynikach. Dane historyczne wskazują, że rynek akcji ma tendencję do wzrostu w długim terminie. Regularne inwestowanie nawet małych kwot może przynieść zaskakujące efekty. 
• Należy pamiętać, że inwestowanie wiąże się z ryzykiem i żadna strategia nie gwarantuje osiągnięcia zysków w przyszłości. Nie oznacza to jednak, że inwestorzy nie mogą podjąć działań mających na celu maksymalizację prawdopodobieństwa osiągnięcia zysku oraz minimalizację ryzyka strat. Warto jednak dopasować strategię inwestycyjną do własnych celów, poziomu wiedzy czy tolerancji na ryzyko.

Zrozumieć zmienność rynkową

Zmienność jest tym samym dla rynku, czym bicie serca dla ludzi. Bez odpowiedniego poziomu zmienności, rynki finansowe straciłyby dla wielu inwestorów sens. Bez zmian w poziomie ceny danego aktywa, skazani bylibyśmy jedynie na “odcinanie kuponów” z zakupionych obligacji. Choć warto zaznaczyć, że również ceny obligacji ulegają zmianom. Zmienność rynkową należy zdefiniować jako zmianę wyceny danego aktywa w czasie. Z im większą zmianą mamy do czynienia, tym większą zmiennością dane aktywo będzie się charakteryzowało. Zmienność można porównać do rytmu, w jakim dany rynek funkcjonuje. Wspomniany już rynek obligacji cechuje się zazwyczaj niskim poziomem zmienności, jednak ceny akcji niektórych spółek mogą zmienić się o kilka, kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt procent w trakcie jednej sesji.

Zmienność można również rozpatrywać przez pryzmat ryzyka. W końcu zmiana ceny może nastąpić w dowolną stronę i to od sentymentu rynku zależeć będzie, czy cena będzie rosnąć, czy spadać. Wysoka zmienność oznacza, że cena danego aktywa może zmienić się dramatycznie w określonym przedziale czasu. Zmienność nie jest również stała w czasie - możemy być bowiem świadkiem okresu niskiej zmienności na danym rynku, który poprzedza nagły wzrost zmienności w reakcji na nieoczekiwane wydarzenie. W momencie paniki rynkowej, zmienność zazwyczaj rośnie, a nastroje inwestorów słabną. Jest to również powód, dla którego indeks VIX jest nazywany „indeksem strachu”. Nie mierzy on jednak poziomu negatywnych emocji u inwestorów lecz oczekiwania inwestorów dotyczące zmienności rynku akcji w oparciu o opcje na indeks S&P 500. Co warto wiedzieć o zmienności?

1. Katalizatory zmienności: Zmienność na rynku może być wywoływana przez publikacje danych makroekonomicznych, wydarzenia geopolityczne, decyzje monetarne banków centralnych, klęski żywiołowe, bankructwa dużych firm, skandale rynkowe, zmiany w sentymencie rynkowym inwestorów lub inne, ciężkie do przewidzenia czynniki.
2. Zmienność a ryzyko: Zmienność i ryzyko są ze sobą ściśle powiązane, ale nie są tożsame. Zmienność dotyczy częstotliwości i wielkości ruchów cen, podczas gdy ryzyko to możliwość utraty części lub całości inwestycji.
3. Zmienność a możliwości: Dla doświadczonych inwestorów i traderów zmienność może stanowić okazję do zakupu aktywów po niższych cenach lub do ich sprzedaży, gdy ceny są wyjątkowo wysokie. Ponadto, inwestorzy krótkoterminowi i spekulanci mogą stosować strategię "powrotu do średniej ”, mierząc anomalie odchylenia standardowego
4. Wpływ na portfele inwestycyjne: Skok zmienności może mieć wpływ na ogólne wyniki portfeli inwestycyjnych. Za przykład może służyć przypadek upadek funduszu Archegos, który zarządzał wówczas 36 mld USD. Dywersyfikacja jest kluczową strategią stosowaną w celu złagodzenia negatywnych skutków zmienności, ponieważ rozkłada ryzyko na różne aktywa.
5. Wpływ na psychikę inwestorów: Zmienność może mieć również wpływ na psychikę inwestorów doprowadzając do panicznej sprzedaży lub nadmiernej pewności siebie, co może zaszkodzić wynikom inwestycyjnym. Dyscyplina emocjonalna i dobrze zdefiniowana strategia inwestycyjna mają kluczowe znaczenie w okresach podwyższonej zmienności.

Z danych historycznych wynika, że indeks zmienności CBOE (VIX) wzrastał wraz z pojawieniem się trendów spadkowych na wykresie S&P 500. VIX jest również traktowany jako bardzo dobry punkt odniesienia dla oczekiwanej zmienności dla innych rynków finansowych. Pamiętaj, że wyniki osiągnięte w przeszłości nie stanowią pewnego wskaźnika na przyszłość.  Źródło: Dział Analiz XTB, Bloomberg Finance L.P.

Metody zarządzania ryzykiem

Odpowiedzialne inwestowanie wymaga również zrozumienia i właściwego stosowania technik zarządzania ryzykiem. Nie istnieje zbiór magicznych formuł, które sprawią, że inwestowanie całkowicie pozbawione zostanie ryzyka. Niektóre strategie mogą jednak skutecznie ograniczać ryzyko oraz wspierać ogólne wyniki portfela. Należy pamiętać, że rynki finansowe są tworzone przez decyzje zwykłych ludzi, którzy kupują lub sprzedają w reakcji na dane czy wydarzenia. To, w jaki sposób zareaguje większość rynku na dane wydarzenie jest trudne do przewidzenia. Stąd też kluczowe jest, aby stosować strategie i techniki, które minimalizują wpływ zmienności na nasz portfel, a przez to minimalizują również ryzyko wystąpienia strat. 

Zlecenia obronne stop loss

Zlecenia obronne można porównać do siatki bezpieczeństwa rozciągniętej pod kaskaderem wykonującym ryzykowny skok. Zlecenia stop loss zaprojektowane zostały, aby wartość twojej inwestycji nie zanurkowała za głęboko. Ustawienie takiego zlecenia poprzez ustalenie poziomu cenowego na którym pozycja powinna zostać automatycznie zamknięta może pomóc w znacznym ograniczeniu głębokich strat. Zlecenia stop loss nie chronią przed stratami, lecz nie pozwalają im stać się zbyt dużymi. 

Hedging

Strategie hedgingowe można porównać do ubezpieczenia na wypadek nieszczęśliwego wypadku w trakcie wyjazdu wakacyjnego. Korzystając z odpowiednich instrumentów (na przykład opcji, kontraktów CFD czy nawet odwrotnych funduszy ETF) inwestor jest w stanie zabezpieczyć swój portfel inwestycyjny przed dynamicznymi spadkami na rynku lub nawet zwiększyć zyski w okresach podwyższonej zmienności. Na przykład posiadając akcje, możemy jednocześnie wystawić opcję ich sprzedaży, zabezpieczając się w ten sposób przed negatywnymi skutkami potencjalnej zmienności.

Instrumenty śledzące indeks VIX (na przykład Amundi S&P 500 VIX Futures Enhanced Roll UCITS ETF) są szczególnie przydatne w strategiach zabezpieczających, ponieważ:

• Odzwierciedlają zmienność rynku
• Zapewniają barometr potrzeby dostosowania ochrony portfela
• Umożliwiają inwestorom zysk w momentach podwyższonej zmienności

Dywersyfikacja

Dywersyfikacja to strategia zarządzania ryzykiem, polegająca na inwestowaniu w różnorodne aktywa, sektory lub rynki co pozwala zmniejszyć wpływ strat w jednym obszarze na cały portfel. Inwestor zamiast inwestować wyłącznie w akcje spółek technologicznych, może rozszerzyć swój portfel o obligacje, surowce, takie jak złoto czy fundusze ETF na główne indeksy giełdowe. Zaletą tej strategii jest ochrona przed dużymi stratami – gdy sektor technologiczny notuje spadki, wzrost cen złota czy stabilność rynku obligacji mogą zrównoważyć straty. Jednak dywersyfikacja ma swoje wady: zbyt szerokie rozproszenie inwestycji może prowadzić do niższych zysków w przypadku dynamicznych wzrostów jednej grupy aktywów. Kluczem jest odpowiednie zrównoważenie bezpieczeństwa i potencjalnych zwrotów. Więcej na temat dywersyfikacji znajdziesz w tym artykule. 

Uśrednianie

Uśrednianie pozycji polega na mniej lub bardziej regularnym powiększaniu swojej ekspozycji na danym rynku czy aktywie. Konsekwentnie inwestując stałą kwotę pieniędzy, inwestorzy mogą uniknąć niebezpieczeństw związanych z chęcią “wyczucia rynku” oraz czerpać korzyści z zakupu większej liczby akcji, gdy ich ceny są niskie.

• Stosując tę strategię minimalizujemy ryzyko zainwestowania wszystkich środków w momencie wysokich wycen danego aktywa. Uśrednianie pozwala na bardziej zrównoważone podejście do budowania portfela inwestycyjnego w czasie.
• Odpowiednie wykorzystanie techniki uśredniania może pozwolić na efektywne obniżenie średniej ceny zakupu danego aktywa w trakcie rynkowych spadków.
• Jest to strategia szczególnie odpowiednia dla inwestorów, którzy zamierzają przyjąć bardziej pasywne podejście do inwestowania, unikając prób “wyczucia rynku”.

Rebalancing

Rebalancing to strategia zarządzania ryzykiem, polegająca na okresowym dostosowywaniu składu portfela inwestycyjnego do pierwotnie założonych proporcji aktywów. W praktyce oznacza to sprzedaż aktywów, które zyskały na wartości, oraz zakup tych, które straciły, aby przywrócić balans portfela. Na przykład, jeśli inwestor postanowił utrzymać 60% portfela w akcjach i 40% w obligacjach, a wzrost wartości akcji spowodował przesunięcie proporcji na 70/30, rebalancing pozwoli na sprzedaż części akcji i dokupienie obligacji, redukując ryzyko związane z nadmierną ekspozycją na rynek akcji. Dzięki temu strategia ta pomaga chronić portfel przed zbyt dużym ryzykiem w okresach dużych wahań rynkowych, jednocześnie realizując część zysków z bardziej dochodowych aktywów.

Podsumowanie

Zrozumienie i zmierzenie zmienności rynku pozwala inwestorom przewidzieć i przygotować się na nadchodzące zmiany. Rynek napędzany emocjami inwestorów ma tendencję do zjawisk ekstremalnych takich jak panika czy euforia. Oba te przypadki znajdują swoje odzwierciedlenie w cenach aktywów. Skonstruowanie odpornego portfela inwestycyjnego poprzez odpowiednią dywersyfikację, stosowanie zleceń obronnych i regularny rebalancing pozwala na zabezpieczenie kapitału przed negatywnymi skutkami zmienności rynkowej.

• Zdywersyfikuj swoje inwestycje w różne rodzaje aktywów (akcje, obligacje, fundusze ETF), aby zmniejszyć ogólny poziom ryzyka. Odpowiednia dywersyfikacja może pomóc złagodzić wpływ słabych wyników jednej pozycji na cały portfel. Zwykle jednak obniża to również potencjał zwrotu z całego portfela, dlatego warto rozważyć inwestowanie w aktywa o niskim lub zerowym poziomie korelacji.
• Oceń, z jakim poziomem ryzyka czujesz się komfortowo. Pozwoli ci to w lepszy sposób dobrać instrumenty do portfela inwestycyjnego oraz pomoże zachować spokój podczas spadków na rynku. Co więcej, jeśli twoja tolerancja na ryzyko jest niska, wybór bardzo zmiennych aktywów, takich jak akcje spółek o niskiej kapitalizacji czy spółek technologicznych, może nie być dla Ciebie odpowiedni.
• Rozważ strategię uśredniania, która polega na regularnym inwestowaniu stałej kwoty pieniędzy, niezależnie od kondycji rynku, co może z czasem obniżyć średni koszt inwestycji. 
• Zachowaj długoterminową perspektywę i skup się na swoich długoterminowych celach finansowych. Jak wynika z danych historycznych, rynki akcji mają tendencję do wzrostu, więc cierpliwość może się opłacić. 
• Pozostań na bieżąco z wiadomościami i trendami rynkowymi, ale unikaj podejmowania impulsywnych decyzji w oparciu o krótkoterminowe wahania i silne emocje.
• Korzystaj z technik zarządzania ryzykiem, takich jak zlecenia stop-loss czy hedging.