Jak oszczędzać pieniądze - praktyczne wskazówki

Oszczędzanie pieniędzy kojarzy się zazwyczaj z wyrzeczeniami i spadkiem satysfakcji z życia. Tymczasem wiele codziennych wydatków można ograniczyć lub całkowicie z nich zrezygnować, nie rezygnując przy tym z wakacji, samochodu czy nowych butów. Kluczem jest trzymanie się przynajmniej kilku zasad oraz ograniczenie zbędnej konsumpcji. Nie tylko wpływa to pozytywnie na stan naszego portfela, ale ma to również pozytywny wpływ na całą planetę. Odpowiednio kontrolując swoje codzienne wydatki, możesz zbudować poduszkę finansową, która zapewni ci pewien komfort psychiczny w życiu. Regularne oszczędzanie sprawi, że nie tylko nie będziesz w pełni zależny od pracy zarobkowej lub obecnej sytuacji życiowej, ale będziesz mógł również zacząć spełniać marzenia bez obawy o swoją stabilność i płynność finansową.

Jak widać, oszczędzanie to nie tylko dodatkowe pieniądze, które możesz wykorzystać w dowolnym momencie. Może ono również przynieść ze sobą pozytywny aspekt w postaci poczucia wolności i niezależności finansowej. Regularne oszczędzanie stanowi również pewną podstawę do wejścia w świat inwestycji. Z tego artykułu dowiesz się jak w prosty i możliwie jak najmniej inwazyjny sposób oszczędzać pieniądze. Poniżej prezentujemy przydatne nawyki, które mogą pomóc ci rozpocząć regularne oszczędzanie oraz podpowiadamy, z których wydatków możesz łatwo zrezygnować bez poczucia spadku satysfakcji z życia.

Oszczędzanie pieniędzy - dlaczego warto zacząć?

Źródło: Adobe Stock Photos

Oszczędzanie pieniędzy to nic innego jak powstrzymanie się od wydania (precyzyjnie określonej lub nie) części swoich dochodów i zatrzymanie ich w formie gotówki lub innych, zwykle łatwo wymienialnych na gotówkę, płynnych aktywów (takich jak np. akcje czy obligacje). Powody oszczędzania pieniędzy mogą być różne. Na potrzeby tego artykułu możemy podzielić je na dwa rodzaje:

• Wewnętrzne (wynikające z własnych przekonań, marzeń czy dążeń)
• Zewnętrzne (wynikające z okresowych wydatków i konieczności pokrycia zobowiązań finansowych)

Jeśli jednak przyjrzymy się obu tym pozornie niezależnym powodom, dla których ludzie decydują się rozpocząć oszczędzanie możemy stwierdzić, że:

• Jeśli osoba X oszczędza z powodów wewnętrznych, prawdopodobnie robi to systematycznie, przez długi okres i nadaje oszczędzaniu pieniędzy pewien priorytet (od którego, na przykład, uzależnia swój komfort psychiczny wynikający z poczucia niezależności finansowej). W ten sposób osoba X systematycznie powiększa zaoszczędzoną sumę, którą będzie w stanie wykorzystać w przyszłości
• Jeśli osoba Y nie oszczędza z przyczyn wewnętrznych - wynika to najczęściej z nieświadomości. Niektóre osoby uważają też, że generowany przez nich dochód jest zbyt niski, by zacząć oszczędzać. W tym przypadku osoby te nie poświęcają jednak wystarczająco dużo czasu na dokładne przeanalizowanie własnych możliwości. Co więcej, zniechęcają się do oszczędzania ponieważ uważają, że kwota, którą są w stanie zaoszczędzić co miesiąc jest “zbyt niska” by cokolwiek znaczyła. Wydaje się to być dużym błędem, gdyż z długoterminowej perspektywy, nawet niewielkie kwoty odkładane przez wiele miesięcy lub lat są w stanie stworzyć całkiem pokaźną sumę. Osoba, która nie odczuwa wewnętrznej potrzeby oszczędzania, raczej nie będzie w stanie stworzyć dla siebie odpowiedniej poduszki finansowej.

Kluczowym wnioskiem z powyższych przemyśleń jest to, że choć wewnętrzne potrzeby oszczędzania mogą się różnić i nie każdy takowe posiada, zarówno osoba X jak i osoba Y z powyższego przykładu prędzej czy później mogą znaleźć się w sytuacji życiowej, na którą często nie mają wpływu, a która wymaga podjęcia określonych działań i poniesienia wydatków. Jeżeli osoba Y nie zabezpieczyła się wcześniej na takie wydarzenie, będzie musiała albo skorzystać z kredytu (co generuje dodatkowe koszty), albo nie będzie w stanie sprostać życiowym wyzwaniom.

Każdy z nas spotyka się w życiu z sytuacjami, które mogą wymagać od nas poniesienia pewnych kosztów finansowych. Mogą to być wypadki losowe, a także sytuacje życiowe, które można przewidzieć z dużym wyprzedzeniem, takie jak odpowiednia edukacja dzieci, śluby czy emerytura. Inne rzeczy, które możemy przewidzieć ze stosunkowo dużym prawdopodobieństwem, to na przykład kosztowne naprawy samochodu lub konieczność jego wymiany czy nawet wizyta u dentysty. Dochodzimy więc do wniosku, że oszczędzanie pieniędzy leży w interesie każdego. Tym bardziej w interesie osób, które nie zbudowały jeszcze wewnętrznej potrzeby regularnego odkładania określonego procentu swoich dochodów.

Oszczędzanie pieniędzy pozwala na:

• Utrzymanie komfortu psychicznego
• Zwiększoną niezależność finansową
• Zwiększone poczucie bezpieczeństwa
• Zabezpieczenie przyszłości dla siebie i swojej rodziny
• Możliwość pokrycia przypadkowych wydatków bez konieczności zaciągania kredytu
• Realizację marzeń oraz perspektywę dostatniego życia na emeryturze

UWAGA: Oszczędzanie pieniędzy jest tylko jednym z kilku elementów budowania stabilności finansowej. W dłuższej perspektywie gotówka nie zapewnia korzyści porównywalnych z udanymi inwestycjami długoterminowymi czy ogólnym wzrostem dochodów, ale oszczędzanie pieniędzy jest podstawą obu.

Poduszka finansowa

Źródło: Adobe Stock Photos

Wiele osób z pewnością spotkało się z takim terminem jak „poduszka finansowa”. W dużym skrócie oznacza ona zabezpieczoną kwotę zaoszczędzonych pieniędzy, która jest w stanie pokryć potrzeby życiowe w sytuacji, gdy dana osoba lub gospodarstwo domowe przestanie odnotowywać jakiekolwiek dochody. Celem poduszki finansowej jest również zabezpieczenie egzystencji na wypadek kryzysu gospodarczego lub utraty pracy.

Zdaniem niektórych, taka poduszka finansowa powinna zapewnić bezpieczeństwo finansowe na okres około 12 miesięcy, przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowego standardu życia. Inni uważają, że posiadanie oszczędności na 6 miesięcy jest już wystarczające, ale najbardziej konserwatywni oszczędzający uważają, że poduszka finansowa powinna zapewnić minimum 24 miesiące egzystencji w sytuacji braku dochodu.

Aby obliczyć, ile środków należy zgromadzić aby stworzyć odpowiednią poduszkę finansową, należy znać miesięczne koszty utrzymania - swoje lub całej swojej rodziny. Na ich podstawie można oszacować, jaką kwotę należy zaoszczędzić, aby zbudować małą lub bardzo dużą poduszkę finansową na niepewne czasy. Zakładając, że miesięczne wydatki czteroosobowej rodziny wynoszą około 10 000 PLN, możemy stwierdzić, że poduszka finansowa na 6, 12 i 24 miesiące wyniesie odpowiednio 60 000, 120 000 lub 240 000 PLN.

Podstawowe zasady budowania poduszki finansowej

• Zasadniczo pieniądze zgromadzone w ramach poduszki finansowej nie powinny być wydawane, gdy nie ma takiej potrzeby. Środki zgromadzone w ramach poduszki finansowej warto traktować jako  „fundusz awaryjny”.
• Pieniądze zgromadzone w ramach poduszki finansowej nie powinny być przechowywane w formie aktywów o dużej zmienności takich jak akcje, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub ETF czy kryptowaluty. Musisz mieć pewność, że wycena Twojej poduszki finansowej jest znana i względnie stabilna.
• Poduszka finansowa nie powinna być również budowana w oparciu o aktywa mało płynne takie jak nieruchomości, zegarki, dzieła sztuki lub inne przedmioty kolekcjonerskie. Sprzedaż tych aktywów wymaga czasu, a jeśli potrzebujesz pieniędzy „teraz”, istnieje większe prawdopodobieństwo, że sprzedasz je po niższych cenach.
• Płynność i łatwy dostęp do zgromadzonych funduszy może mieć kluczowe znaczenie w procesie budowania własnej poduszki finansowej. Jej podstawą powinna być waluta krajowa lub „koszyk” walut obcych. Alternatywnie, poduszka finansowa może składać się z łatwo zbywalnych obligacji skarbowych, co pozwala zachować wartość nabywczą pieniądza w czasie.

Oszczędzanie pieniędzy - 10 przydatnych nawyków

Źródło: Adobe Stock Photos

Aby efektywnie oszczędzać pieniądze przez całe życie warto wypracować w sobie kilka nawyków, które ułatwią ten proces. Ostatecznie, nawyki te mogą również doprowadzić do sytuacji, w której zaoszczędzone kwoty będą większe, a wolność finansowa nadejdzie szybciej. Poniżej znajdziesz 10 nawyków, które sprawią, że oszczędzanie pieniędzy będzie prostsze:

1. Dokładnie przeanalizuj swoją sytuację finansową. Oblicz kwotę dochodu rozporządzalnego, odejmując od kwoty miesięcznych dochodów stałe wydatki i zobowiązania. Pomoże Ci to określić kwotę, którą będziesz w stanie zaoszczędzić każdego miesiąca.
2. Zaplanuj swoje wydatki i przewiduj z wyprzedzeniem wysoce prawdopodobne zdarzenia. Stworzenie indywidualnego budżetu na cały miesiąc spowoduje, życie będzie Cię rzadziej zaskakiwać. Uwzględnij odpowiedni margines bezpieczeństwa na wypadek wzrostu kosztów życia. Pewne zdarzenia, takie jak wizyta u dentysty lub okresowa wymiana samochodu czy sprzętu elektronicznego możesz przewidzieć z wyprzedzeniem - uwzględnij je w swoim planie.
3. Zapisuj i analizuj swoje wydatki przynajmniej raz w miesiącu. Pomocne w tym zadaniu mogą okazać się aplikacje na telefon. Także wiele banków i instytucji finansowych oferuje dostęp do szczegółowego raportu wydatków poniesionych w danym miesiącu. Wykorzystaj go do zrozumienia swoich nawyków i dostosowania wydatków.
4. Nie kupuj niepotrzebnych rzeczy. Kupowanie pod wpływem emocji nie należy do przemyślanych decyzji finansowych. Nie popadaj jednak w przesadę - gdy nadarzy się ku temu okazja, kup prezent lub przekaż środki na pomoc potrzebującym. Chodzi tu jednak o zasadę - kupowanie „ładnych i przydatnych rzeczy” pod wpływem impulsu rzadko przynosi wymierne korzyści i nie uczyni cię szczęśliwszym w dłuższej perspektywie. Z pewnością jednak uszczupli twój portfel.
5. Nie daj się nabrać na “promocje”. Zakup przecenionych przedmiotów tylko dlatego, że wisi na nich plakietka -50% lub -80% wcale nie oznacza, że powinieneś je kupić. Wydatek pozostaje wydatkiem, nawet jeśli przedmiot jest przeceniony o 90%. Przede wszystkim należy zastanowić się, czy rzeczywiście potrzebujesz danego przedmiotu. Często może okazać się również, że dana promocja jest niczym innym jak chwytem marketingowym i próbą pozbycia się przez sprzedawcę danego towaru.
6. Nie bój się przedmiotów używanych. Kupowanie rzeczy „z drugiej ręki” to nie tylko prosty sposób na zaoszczędzenie pieniędzy. Mniejsza konsumpcja oznacza również mniejsze zanieczyszczenie środowiska. Jeśli chcesz coś kupić - zadaj sobie pytanie, czy naprawdę ma sens płacenie dwa razy więcej za nowy przedmiot?
7. Postaraj się zwiększyć swoje dochody. Oszczędzanie jest pierwszym krokiem w kierunku niezależności finansowej, ale to zwiększenie dochodów może być prawdziwym katalizatorem zmian w tej kwestii. Nie bój się rozmawiać o podwyżce, jeśli uważasz, że na nią zasługujesz. Jeśli wyczerpałeś możliwości w jednym miejscu pracy, może nadszedł czas, aby poszukać nowej pozycji? Zwiększaj swoje kompetencje i umiejętności, aby pozostać atrakcyjnym wyborem na rynku pracy.
8. Naucz się inwestować. Oszczędzanie pieniędzy to podstawa i pierwszy krok na ścieżce do osiągnięcia wolności finansowej. Jeśli zgromadziłeś już wystarczającą ilość pieniędzy i stworzyłeś odpowiednią poduszkę finansową, prawdopodobnie zechcesz utrzymać wartość swoich zaoszczędzonych pieniędzy w czasie. Zadbaj o swoją wiedzę inwestycyjną i dowiedz się więcej o rynkach finansowych. Waluty fiducjarne z czasem tracą na wartości ze względu na zjawisko inflacji. Przemyślane inwestycje są w stanie nie tylko utrzymać wartość twoich oszczędności w czasie, ale również je zwiększyć.
9. Nie zniechęcaj się. Podstawą każdego sukcesu jest konsekwencja. Jeśli zaoszczędzisz nawet 5% swoich dochodów, a po kilku miesiącach uznasz, że to bez sensu - prawdopodobnie wydasz te środki nie podnosząc poziomu zadowolenia z życia w długim terminie. Jeśli jednak będziesz oszczędzać 5% swoich dochodów przez następne 30 lub 40 lat, możesz zagwarantować sobie kilka spokojnych lat życia.
10. Nie popadaj w przesadę i nie karz się. Podstawą konsekwencji jest również wyrozumiałość dla samego siebie. Jeśli zdarzy się sytuacja, przez którą w danym miesiącu nie zaoszczędziłeś tyle, ile chciałeś - nie przejmuj się. Po pierwsze - czasu nie da się cofnąć. Po drugie - wypadki losowe zdarzają się każdemu. Po trzecie - być może w kolejnym miesiącu będziesz w stanie oszczędzić więcej. Pamiętaj, że Twój cel jest długoterminowy.

UWAGA: Karty kredytowe, choć w wielu sytuacjach użyteczne, są jednym z najdroższych metod zaciągnięcia długu. Oszczędzając, unikaj korzystania z kart kredytowych oraz pamiętaj, żeby twoje cele pozostawały realistyczne. Najważniejsza jest jednak wytrwała motywacja do kontynuowania oszczędzania. 

Oszczędzanie w 6 prostych krokach

Źródło: Adobe Stock Photos

Aby oszczędzanie przyniosło zamierzone efekty, potrzebna jest przede wszystkim konsekwencja i cierpliwość. Wpływ na ostateczny sukces oszczędzania mają więc nasze codzienne decyzje. Jednak pewne kwestie pozostają poza naszą kontrolą, więc powinniśmy się przygotować również na takie ewentualności jak poważna awaria samochodu, kryzys gospodarczy lub utrata pracy czy zdrowia. Zazwyczaj nie myślimy o takich kwestiach, jednak wcale nie oznacza to, że jesteśmy przed nimi chronieni. Przygotowanie odpowiedniej poduszki finansowej może pomóc w przetrwaniu nawet dużych zmian w naszym życiu, dlatego warto warto jak najwcześniej się za to zabrać. Regularne oszczędzanie pieniędzy pozwoli nam nie tylko zmierzyć się z przeciwnościami losu, ale również umożliwi nam spokojne życie na emeryturze, gdy nasza zdolność do pracy zarobkowej może być już ograniczona. Poniżej prezentujemy 6 porad, które powinny pomóc ci w regularnym oszczędzaniu pieniędzy.

1. Określ dokładnie swoje cele - ułatwi ci to zmianę starych nawyków na nowe i pomoże ci osiągnąć założone rezultaty. Pamiętaj, że twoje cele powinny Cię motywować. Wizja naprawy samochodu czy utraty pracy może nie być odpowiednim motywatorem. Zdecydowanie lepiej skupić się na marzeniach, które możesz spełnić oszczędzając pieniądze. Pomyśl o miejscach, które możesz odwiedzić, pomocy bliskim lub spokojnej emeryturze. Pamiętaj, że przynajmniej krótkoterminowe cele powinny być realistyczne i osiągalne. Satysfakcja jest w zasięgu ręki.
2. Ustal realistyczny budżet domowy - jeśli jesteś singlem, analiza swojego miesięcznego budżetu jest prostsza. Jeśli nie - przejrzyj swoje dochody i wydatki razem z partnerem. Nawet jeśli ramy, które nakreślisz są bardzo ogólne - analiza swoich finansów pomoże Ci zlokalizować kwestie, które wymagają poprawy. Do ustalenia swojego budżetu domowego możesz wykorzystać tradycyjne metody takie jak notes i długopis lub skorzystać z dobrodziejstw XXI w. i śledzić swoje wydatki za pomocą aplikacji.
3. Usuń niepotrzebne wydatki - ustalenie budżetu to jedno, ale wdrożenie go w życie to zupełnie odmienna kwestia. Analiza miesięcznych wydatków powinna pomóc ci zlokalizować te, z których łatwo możesz zrezygnować. Czy nadal subskrybujesz usługę z której już nie korzystasz? Być może rezygnacja z codziennych wizyt w pobliskiej kawiarni nie wpłynie w sposób jednoznacznie negatywny na Twoje samopoczucie? Czy nie lepiej pokonać dystans z domu do pracy rowerem, niż tkwić w korkach? Rezygnacja z niektórych wydatków nie tylko może pomóc ci w regularnym oszczędzaniu większej sumy pieniędzy, ale również być pozytywna dla twojego zdrowia.
4. Spłać swoje długi - nawet jeżeli kredyt jest nisko oprocentowany, odsetki sprawiają, że z czasem spłata zobowiązania może być coraz trudniejsza. Duża ilość nawet niewielkich długów może być uciążliwa dla twojego portfela i generować niepotrzebny stres i koszty. Oszczędzanie warto rozpocząć od spłaty zaciągniętych długów - potraktuj w sposób priorytetowy te zobowiązania, które generują najwyższe koszty. Nie bój się nadpłacać zaciągniętych kredytów - w ten sposób spłacisz je szybciej.
5. Pomóż sobie wszystko zaplanować - dzięki nowym technologiom nie musisz już o wszystkim pamiętać, jednak zaplanowanie przewidywalnych wydatków takich jak wizyta u dentysty, odpowiednia edukacja dzieci lub wymiana samochodu pozwoli ci odpowiednio zarządzać swoim budżetem.
6. Zdywersyfikuj swoje źródła dochodu - jeżeli dysponujesz większą ilością czasu, warto rozejrzeć się za dodatkowym źródłem dochodu. Jeśli bardzo zależy nam na utrzymaniu dotychczasowego standardu życia, dochody np. z dodatkowej pracy “po godzinach” można w całości potraktować jako oszczędności. Dzięki możliwości pracy online, dodatkowe źródło dochodu nie musi wcale oznaczać konieczności wychodzenia z domu.

Wolność finansowa i inwestowanie

Omawiając w powyższych akapitach kwestię oszczędzania pieniędzy, zwróciliśmy uwagę na fakt nieopłacalności trzymania swoich oszczędności w gotówce. W długim terminie bowiem waluty fiducjarne tracą na wartości ze względu na inflację. W praktyce oznacza to, że dziś za 1000 PLN prawdopodobnie jesteśmy w stanie kupić znacznie więcej dóbr, niż za 5, 10 czy 20 lat. Jakie wnioski można z tego wyciągnąć?

Oszczędzanie pieniędzy najlepiej połączyć z właściwą edukacją finansową. Nie tylko wspomoże ona nasz proces oszczędzania, ale również pomoże zabezpieczyć nasze oszczędności przed negatywnymi skutkami inflacji. Niektóre papiery wartościowe, takie jak obligacje skarbowe mogą być świetną ochroną wartości naszych oszczędności w czasie. Obligacje nie zapewnią wysokich stóp zwrotu - zazwyczaj przewyższają one jedynie nieznacznie poziom inflacji - jednak stanowią podstawę wielu “konserwatywnych” (a więc nastawionych na ochronę wartości zgromadzonych środków) portfeli inwestycyjnych.

Dysponując już poduszką finansową o odpowiedniej wielkości możesz zacząć myśleć o bardziej ryzykownych inwestycjach. Zanim jednak to zrobisz rozważ dokładnie, jakie ryzyko inwestycyjne jesteś gotów podjąć aby uzyskać stopę zwrotu wyższą niż inflacja. Pamiętaj, że ryzyko jakie podejmujesz powinno być tym niższe, im bliżej jesteś przejścia na emeryturę.

Oszczędzając pieniądze w pierwszej kolejności powinieneś myśleć o utrzymaniu wartości swoich oszczędności w czasie. Dopiero po zabezpieczeniu swoich środków przed inflacją (np. poprzez zakup obligacji skarbowych) warto pomyśleć o wydzieleniu bardziej “agresywnej” części swojego portfela. Znaleźć się w nim mogą metale szlachetne (złoto, srebro, platyna), jednostki uczestnictwa funduszy ETF (np. akcyjne fundusze ETF na popularne indeksy giełdowe takie jak S&P 500 czy Dow Jones), a nawet akcje spółek notowanych na giełdzie. Jak wynika z danych historycznych, w długim terminie to właśnie rynek akcyjny oferował najwyższe stopy zwrotu. Niemniej jednak, historyczne stopy zwrotu nie są dobrym prognostykiem przyszłych zwrotów z inwestycji, dlatego lokując środki na rynkach finansowych pamiętaj o odpowiednim zarządzaniu kapitałem oraz ponoszonym ryzykiem.