Jak oszczędzać pieniądze i kontrolować wydatki?

Jeśli wydajesz większość lub nawet wszystkie pieniądze, które jesteś w stanie zarobić - nie ma znaczenia, ile tak naprawdę zarabiasz. W końcu, na koniec miesiąca i tak będziesz spłukany, prawda? Rosnące koszty życia w połączeniu z niekontrolowanym wydatkowaniem pieniędzy może doprowadzić do poważnych kłopotów finansowych - zwłaszcza jeśli masz rodzinę o którą musisz zadbać. Istnieją jednak sposoby na ograniczenie swoich wydatków - im szybciej wdrożysz je w życie, tym szybciej osiągniesz zadowalające rezultaty. Nie ważne czy będą to dodatkowe środki, które pozostaną niewykorzystane na koniec miesiąca, czy może wcześniejsza emerytura. Jak oszczędzać pieniądze i zacząć kontrolować swoje wydatki? 

W tym artykule prezentujemy proste metody ograniczania niepotrzebnych wydatków w życiu codziennym. Pozbycie się kosztownych (i niekoniecznie potrzebnych) przyzwyczajeń może być pierwszym krokiem w kierunku osiągnięcia wyczekiwanej wolności finansowej. Kontrola domowego budżetu wcale nie musi być żmudna, czasochłonna i nieprzyjemna. Dowiedz się jak oszczędzać pieniądze dzięki lekturze kolejnych akapitów.

Oszczędzanie - jak kontrolować wydatki?

Zmiana nawyków nigdy nie jest łatwa - tym bardziej jeżeli chodzi o finanse osobiste. Niemniej jednak zmiana jest nieodłączną częścią natury człowieka. Dlatego zanim przejdziemy do typowych rad dotyczących tego jak oszczędzać pieniądze - zadaj sobie pytanie: “Czego właściwie chcę i potrzebuję?”. Określenie jasnego celu dla którego chcesz zacząć oszczędzać pomoże Ci w utrzymaniu nowych (zdrowszych) nawyków finansowych. Pozwoli też zarysować szerszy plan - czasem oszczędzanie pieniędzy nie wystarcza i część środków trzeba zainwestować. Warto być świadomym miejsca w którym jest się obecnie oraz miejsca, do którego zmierzamy. Warto również pamiętać o kilku kwestiach:

• Ostatecznie, to Ty jesteś odpowiedzialny za planowanie swojego budżetu. Jest to coś, na co masz ogromny wpływ - ograniczony niemal wyłącznie przez losowe, nieznane jeszcze okoliczności. Tworzenie planu rozpocznij od przeanalizowania dochodów swoich i swojej rodziny. Ile zarabiacie? Ile wydajecie? Ile jesteście w stanie odłożyć na koniec miesiąca bez znaczących zmian w dotychczasowym stylu życia? Dowiedz się jak najwięcej na temat miejsca w którym obecnie jesteś, abyś miał pełny ogląd tego, co możesz zrobić by zacząć oszczędzać więcej.
• Przemyśl również kwestię tego, dlaczego chcesz zacząć inwestować? Po co to robisz? Może marzysz o wcześniejszej emeryturze lub chcesz pomóc finansowo swojej rodzinie lub znajomym? Niezależnie od celu oszczędzania - dokładnie określ dlaczego chcesz to robić. Pozwoli Ci to utrzymać motywację do dalszego oszczędzania pieniędzy po tym, gdy wprowadzisz do swojego życia pierwsze zmiany.
• Nie zniechęcaj się zbyt szybko i zrozum, że droga na szczyt jest długa. Bez odpowiedniego przygotowania nie wejdziesz na Mount Everest - podobnie jest z oszczędzaniem pieniędzy. Potrzebujesz odpowiedniego planu, a po jego wdrożeniu - jeszcze więcej cierpliwości. Nagradzaj się za pozytywne wyniki w celu utrzymania motywacji do dalszego oszczędzania. Wizualizuj sobie swój cel, lub jeżeli masz duże problemy z oszczędzaniem - poszukaj pomocy w profesjonalnych instytucjach finansowych.  
• Postaraj się, aby każdego miesiąca podsumować swoje dochody i wydatki. Oczywiście, docelową sytuacją jest ta, w której to wydatki są (znacząco) mniejsze od Twoich dochodów. Ustal sobie minimalny procent swoich dochodów, które chcesz zaoszczędzić na koniec danego miesiąca. Nie zapominaj o poprzednich razach - gdy w danym miesiącu zaoszczędzisz więcej niż planowałeś, nagródź się w pewien sposób. Nie zapominaj o celu lub celach, dla których oszczędzasz.

Ważne: Pamiętaj, aby nie popadać w skrajności. Oszczędzanie pieniędzy zazwyczaj jest pozytywną zmianą w życiu wielu ludzi, jednak może przybrać formę ekstremalną do której nie zachęcamy. Przygotowanie kawy w domu i przelanie jej do termosu zamiast kupna gotowej kawy w kawiarni jest prostym sposobem na zaoszczędzenie kilku złotych. Rezygnacja z produktów pierwszej potrzeby czy jazda na gapę nie są sposobami oszczędzania, które polecamy. Chcemy, abyś zadbał o swoje finanse nie zapominając jednocześnie o własnym komforcie i osobowości.

Jak oszczędzać pieniądze w 4 krokach

Oszczędzanie i kontrola swoich wydatków nie są łatwe - dla wielu istotną przeszkodą w oszczędzaniu jest aspekt psychologiczny i brak cierpliwości. Poniżej znajdziesz kilk rad, które - mamy nadzieję - pomogą Ci kontrolować swoje wydatki i oszczędzać więcej pieniędzy:

1. Po prostu zacznij - tak, to takie proste. Prostą metodą na oszczędzanie pieniędzy jest stworzenie skarbonki do której wrzucać możesz wszystkie monety, jakie wpadną w Twoje posiadanie w trakcie dnia, tygodnia czy miesiąca. Co prawda, płatności bezgotówkowe coraz częściej zastępują banknoty czy bilon, jednak jeśli w Twoim portfelu lub kieszeni znajduje się jakaś moneta - wrzuć ją do skarbonki. Jednocześnie - nie bój się technologii! Jeśli nie korzystasz na co dzień z gotówki - możesz zainstalować aplikację, która w czasie rzeczywistym śledzić będzie Twoje wydatki. Zbierz dostateczną ilość danych i przeanalizuj swoje wydatki. Zdecyduj, których możesz się pozbyć, a w których przypadkach zdecydujesz się jedynie na ich ograniczenie. Zdefiniowanie tych niepotrzebnych wydatków pozwoli Ci zaoszczędzić pierwszą sumę, która może odtąd stanowić pewną wartość porównawczą dla przyszłych oszczędności.
2. Rezerwa gotówkowa - korzystanie z aplikacji zliczających codzienne wydatki znacząco ułatwia cały proces kontroli. Nie musisz pamiętać o paragonach, ani spędzać czasu na przepisywaniu kolejnych kwot do notatnika. Być może jednak taka forma bardziej do Ciebie przemawia. Nic w tym złego - najważniejsze, że postawiłeś swój pierwszy krok w kierunku większej kontroli swoich wydatków. Przeanalizuj również swoje dochody i porównaj je z wydatkami. Prawie na pewno Twoje dochody są większe od wydatków, ale zastanów się co zrobisz z tym faktem. Jeśli ustaliłeś swój cel dla którego oszczędzasz - prawdopodobnie masz już odpowiedź na to pytanie. Zdecyduj jaką część zaoszczędzonych pieniędzy przeznaczysz na realizację celu oraz stworzenie swojej poduszki finansowej. Posiadanie rezerwy gotówkowej jest niezwykle pomocne i w wielu przypadkach znacząco obniża poziom stresu związanego z nieoczekiwanymi wydatkami. Twój cel to jedno, ale nie zapominaj o komforcie związanym ze świadomością posiadania środków “na czarną godzinę”.
3. Myśl długoterminowo i nie zniechęcaj się - dochodzimy do sedna sprawy, czyli psychologicznego aspektu oszczędzania. Jeśli spojrzysz na ten proces z perspektywy kilku tygodni, miesięcy lub nawet lat - kwota, którą (prawdopodobnie) uda Ci się zaoszczędzić, może nie wydawać się imponująca. Jeśli jednak zmienisz perspektywę i spojrzysz na oszczędzanie z perspektywy kilku dekad, to zdasz sobie sprawę, że w miarę kontynuowania tego procesu będziesz w stanie inwestować coraz większą kwotę, co z kolei pozwoli utrzymywać (lub nawet zwiększać) wartość Twojego majątku w czasie. Zarówno na rynkach finansowych, jak i w oszczędzaniu wskazana jest cierpliwość. Początkowo efekty będą wydawać się mizerne, jednak z czasem staniesz się świadkiem efektu kuli śnieżnej.
4. Szukaj promocji, ale skup się na dochodach - jedna z najprostszych rad na pytanie o to jak oszczędzać pieniądze brzmi - kupuj na promocjach. Rzeczywiście, pomysłowe wykorzystanie różnych promocji i rabatów może znacząco obniżyć ostateczną kwotę na paragonie. Niemniej jednak, raczej nikt nie chce spędzać wolnego czasu na dokładnym planowaniu swoich zakupów tak, aby skorzystać ze wszystkich dostępnych aktualnie promocji. Dlatego warto skupić się na zwiększaniu swoich dochodów. Po pierwsze, możesz tego dokonać dokształcając się i stając się specjalistą w swojej dziedzinie lub całkowicie zmienić pracę. Możesz zacząć też inwestować jednak w tym przypadku musisz zdawać sobie sprawę z ponoszonego ryzyka. Nie istnieją “bezpieczne inwestycje”, a nawet zdywersyfikowane fundusze ETF czy obligacje skarbowe mogą przynieść stratę w przypadku wybrania złego momentu inwestycji. Oczywiście, w odpowiednio długim horyzoncie czasowym rynek akcji przynosi zadowalające stopy zwrotu, jednak decydując się na inwestowanie swoich oszczędności, musisz zdawać sobie sprawę z ryzyka.

Jak kontrolować wydatki - 6 przykładów z życia

Zapewne wiele razy zastanawiałeś się, jak zacząć inwestować i jak kontrolować swoje wydatki. Oszczędzanie nie musi od razu oznaczać radykalnej zmiany ze wszystkich “przyjemności” na które wydajesz pieniądze. Kluczem do sukcesu jest identyfikacja identyfikacja “zbędnych’ lub też “zbyt częstych” wydatków. Zakup kubka pysznej kawy w kawiarni od czasu do czasu, czy podróż marzeń również można zaliczyć do kategorii “ważnych zakupów”. Takie przyjemności utrzymują Twoją motywację i sprawiają, że oszczędzanie staje się przyjemniejsze.

Poniżej wymieniamy 6 przykładów z życia, które często w sposób niezauważony zmniejszają poziom Twoich oszczędności. Naucz się kontrolować te wydatki, a oszczędzanie stanie się jeszcze prostsze.

1. Jedzenie na mieście. To jedna z tych czynności, która jest uwielbiana przez ludzi z niemal każdego zakątka na globie. Jednak zakładając, że codziennie chodzisz do biura i kupujesz tam lunch lub być może w drodze do pracy kupujesz kawę w kawiarni. Podliczając te codzienne (i niemal automatyczne!) wydatki może okazać się, że wydajesz nawet 20% swojej dziennej pensji na jedzenie lub picie. Przygotowanie obiadu i wypicie kawy w domu byłoby znacznie tańsze, a być może również zdrowsze. Zamiast pić kawę zmierzając do biura, możesz przygotować sobie napój w swojej ulubionej filiżance i wypić go czytając książkę (być może o inwestowaniu?). Rezygnacja z jedzenia na mieście czy zakupu za drogiej kawy w kawiarni nie musi oznaczać spadku codziennego komfortu. Potraktuj to jako okazję do nauki - gotowania według nowych przepisów, cierpliwości, samokontroli - a być może uznasz, że te nowe podejście wcale nie jest takie złe. Co więcej - pozwoli Ci to na oszczędzenie większej ilości pieniędzy. 
2. Transport. Rzeczywiście, czasami autobusy, kolej, metro czy samochód są podstawowym środkiem transportu. Zastanów się jednak, ile razy mógłbyś skorzystać z roweru lub po prostu się przejść, aby dotrzeć do celu. To nie tylko tańsza, ale i zdrowsza alternatywa dla samochodów czy tramwajów. Co więcej, w dużych miastach rower często jest szybszą formą transportu niż samochód!
3. Garderoba. Pewnie nie raz przeszło Ci przez myśl, że warto wymienić ubrania na zupełnie nowe. Być może zależy Ci na zrobieniu dobrego wrażenia na innych, być może po prostu masz taką ochotę. Zastanów się jednak, czy Twoje ubrania rzeczywiście wymagają wymiany? Być może lepiej je pozostawić, ponieważ wciąż są w dobrym stanie i rozmiarze? Wymiana całej garderoby w jednym momencie może prowadzić do niekontrolowanych wydatków, których możesz następnie żałować.
4. Wyimaginowane potrzeby. Być może masz dzieci lub partnerkę które chcą, abyś od czasu do czasu kupował im nowe rzeczy i prezenty. Oczywiście, jako kochający rodzic i partner, trudno Ci odmówić. Być może sam wychodzisz z inicjatywą i kupujesz rzeczy, które... leżą później w kącie pokoju i nie są używane. Zastanów się, jakie rzeczywiste potrzeby mają Twoje dzieci. Pamiętaj, że najcenniejsza rzecz, jaką możesz im dać, nie wymaga ogromnych nakładów finansowych. Zamiast kupować nową, drogą zabawkę, dlaczego po prostu nie spędzić z nimi więcej czasu?
5. Przesadne niepotrzebne wydatki. Życie "ponad stan" to jedna z największych pułapek finansowych. Jednocześnie, to duży problem w obecnych czasach. Zastanów się, czy zegarek którego zakup rozważasz rzeczywiście jest Ci potrzebny (aktualny czas sprawdzisz również na znacznie tańszych chronometrach), czy traktujesz go jako oznakę statusu? Chcąc oszczędzać przez okres dłuższy niż kilka tygodni czy miesięcy musisz nauczyć się rozróżniać rzeczywiście potrzebne wydatki od tych wyimaginowanych. Nikt nie zamierza Cię przekonywać, że okresowa wizyta u dentysty to zbędny wydatek, ale być może trzecia para adidasów lub najnowszy smartfon nie jest najpilniejszym zakupem.
6. Pożyczki i kredyty. Kolejną pułapką i często pokłosiem punktu nr 5 są długi. Pożyczanie pieniędzy na procent w banku czy wyspecjalizowanej instytucji finansowej nie jest złe samo w sobie. Niemniej jednak, gdy pożyczki i kredyty stanowią główne źródło finansowania Twoich kolejnych “niezbędnych potrzeb” stąpasz po grząskim gruncie. Efektem tego może być utracenie płynności finansowej i wpadnięcie w spiralę długu, przez którą nie będziesz w stanie dłużej spłacać swojego zadłużenia. Unikaj zaciągania kredytów lub pożyczek gdy tego nie potrzebujesz. Chęć zakupu nowego telewizora czy wyjazdu na wakacje z całą pewnością nie jest wystarczającym powodem do zadłużania się.

Jak oszczędzać?

Podział wydatków na kategorie jest kluczem do zrozumienia własnych przyzwyczajeń i nawyków a także wskazania potencjalnych okazji do oszczędności. Zwróć uwagę na trzy główne kategorie wydatków, które należy wziąć pod uwagę:

1. Wydatki stałe: czynsz, rata kredytu hipotecznego czy koszty ubezpieczenia.
2. Wydatki zmienne: artykuły spożywcze, transport i podstawowe media
3. Wydatki uznaniowe: wydatki inne niż niezbędne, takie jak posiłki w restauracjach, rozrywka czy zakupy.

Kategoryzując swoje wydatki, możesz jednocześnie wskazać obszary, w których zamierzasz dokonać cięć i przeznaczyć więcej środków na oszczędności. Chcąc zacząć kontrolować swoje wydatki i oszczędzać:

1. Oceń swoją obecną sytuację finansową oraz określ cele krótko i długoterminowe.
2. Oceń swoje możliwości oszczędzania w oparciu o swoje dochody i wydatki.
3. Wyznacz konkretne i mierzalne cele, które możesz monitorować.
4. Unikaj płatności cyklicznych ponieważ mogą one zrujnować Twój budżet.

Nie bój się dostosowywać swoich celów do zmieniającej się sytuacji życiowej. Wyznaczając odpowiedni kierunek i stawiając sobie realistyczne cele z dużym prawdopodobieństwem pozostaniesz na dobrej drodze.

Kupuj mądrzej

W dobie wysokiej inflacji - choć nie tylko - dla wielu gospodarstw domowych zakupy spożywcze wiążą się zazwyczaj z dużym wydatkiem. Istnieją jednak sposoby na obniżenie rachunków za żywność bez poświęcania jego jakości lub różnorodności. Oto kilka wskazówek:

1. Planuj posiłki z wyprzedzeniem, aby uniknąć impulsywnych zakupów pod wpływem głodu, zmęczenia czy znużenia.
2. Rozważ dokonywanie większych zakupów rzadziej, aby skorzystać z rabatów hurtowych.

Wdrożenie tych prostych zmian może znacząco obniżyć wydatki na artykuły spożywcze.

Oszczędzaj na mediach

Media to kolejny spory wydatek wielu gospodarstw domowych. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek dotyczących ograniczenia kosztów związanych z zużyciem wody, energii elektrycznej czy życiem codziennym: 

• Wyłączaj światła, gdy nie są one niezbędne. Nie tylko przedłużasz w ten sposób żywotność swoich żarówek, ale oszczędzasz również na energii elektrycznej.
• Rozważ wymianę swoich urządzeń elektrycznych na wersje energooszczędne. Nowoczesne AGD i RTV jest tak samo wydajne przy niższym poborze energii elektrycznej jak starsze, “sprawdzone” urządzenia.
• Jeżeli mieszkasz w domu jednorodzinnym, rozważ izolację cieplną budynku. Ten jednorazowy koszt zwróci się w ciągu kilku sezonów grzewczych, a oszczędności mogą rosnąć w ciągu kolejnych lat. 
• Rozważ zmianę dostawcy energii. Oferty dla nowych klientów mogą być naprawdę atrakcyjne. 
• Skorzystaj z porównywarek ubezpieczeń samochodów by znaleźć najtańsze z nich. 
• Rozważ zainstalowanie odnawialnych źródeł energii (np. paneli fotowoltaicznych), które pozwolą Ci zaoszczędzić zarówno na energii elektrycznej jak i cieple. 
• Wykorzystując paliwa kopalne, upewnij się, że Twój piec jest odpowiednio wydajny. Wymiana pieca na nowszy i bardziej wydajny pozwoli w dłuższej mecie zaoszczędzić na koszcie paliwa. 
• Wdrożenie powyższych rad może prowadzić do zauważalnego spadku kosztów eksploatacji domu czy kosztów mediów. Warto pamiętać, że choćby nawet niewielkie - oszczędności będą się kumulować w ciągu kolejnych lat, lub dekad. Oszczędzanie warto więc rozpatrywać w długoterminowej perspektywie.

Korzystaj z transportu publicznego

W przypadku wielu osób, rezygnacja z samochodu oznaczałaby faktyczne wykluczenie transportowe nawet całej rodziny. Jednak wiele z nas mieszka w miastach, gdzie koszty posiadania samochodu (np. własny garaż lub miejsce postojowe, opłaty parkingowe, ubezpieczenia, koszty przeglądów) znacznie przewyższają w wielu przypadkach zalety związane z jego posiadaniem. Transport publiczny wielu polskich miast znacząco poprawił swoją jakość i dla milionów osób jest to codzienny środek transportu. Oczywiście, nadal najtańszym (i najzdrowszym) sposobem przemieszczania się po ulicach polskich miast jest rower. Koszty jego użytkowania są znikome (nawet w porównaniu do transportu publicznego), a dodatkowy ruch fizyczny powinien pozytywnie wpłynąć na ogólny poziom zdrowia.

Unikaj długów

Zadłużenie może być poważną przeszkodą w budowaniu oszczędności. Priorytetowe traktowanie długu o najwyższym oprocentowaniu pozwoli uniknąć płacenia wysokich odsetek. Budowanie funduszu awaryjnego, konsolidację długów oraz sukcesywne spłacanie zadłużenia możesz w relatywnie szybkim czasie przejąć pełną kontrolę nad swoimi finansami. Chcąc uchronić się przed wpadnięciem w spiralę długu warto kilkukrotnie rozważyć potrzebę wykorzystania: 

• Zadłużenia na karcie kredytowej
• Wysokooprocentowanych pożyczek osobistych 
• Kredyty konsumpcyjne 
• Pożyczki pod zastaw 

Powyższe sposoby pozyskania kapitału wiążą się z wysokimi odsetkami, które mogą kumulować się w czasie. W wielu przypadkach skutecznie powstrzymuje to wielu ludzi przed budowaniem własnych oszczędności i jest źródłem problemów finansowych wielu Polaków. 

Mądrze dokonuj zakupów

Rozważne decyzje zakupowe mogą skutkować znacznymi oszczędnościami. Konsumpcjonizm w przypadku wielu gospodarek stał się zjawiskiem powszechnym. Wielu z nas kupuje rzeczy, tak naprawdę ich nie potrzebując. Psycholodzy odkryli, że sam fakt nabywania jakiegoś dobra wyzwala w mózgu człowieka przyjemny bodziec. Jest to jednak zjawisko krótkotrwałe i w dłuższym horyzoncie - prowadzące do nadmiernych i niepotrzebnych wydatków. Niemniej jednak istnieją strategie “mądrego kupowania”, które pozwalają zminimalizować wydatki związane z zakupami, a przez to - zwiększyć poziom naszych oszczędności.

Praktyka świadomego wydawania

Świadome wydawanie najłatwiej praktykować dzięki liście zakupów. Przed wyjściem do sklepu, przygotuj krótką listę tego, co zamierzasz kupić. Listę taką możesz prowadzić w swoim telefonie, lub na skrawkach papieru. Kontrola swoich wydatków i trzymanie się pierwotnych (w założeniu - rzeczywistych) potrzeb zakupowych pozwoli Ci na szybsze budowanie oszczędności.

Korzystanie z rabatów

Mogłoby się wydawać, że punkt ten nie współgra z praktyką świadomego wydawania. Jednak korzystanie z promocji może znacząco przyczynić się do minimalizacji codziennych wydatków. Co więcej, punkt ten można również rozszerzyć o korzystanie m.in. z porównywarek ubezpieczeń w celu znalezienia najlepszej oferty. Wiele sieci handlowych wynagradza swoich stałych klientów dodatkowymi promocjami i rabatami - warto więc korzystać z wszelkich aplikacji i programów promocyjnych.

Znajdź inne źródło dochodu

W wielu przypadkach, znalezienie dodatkowego lub zupełnie innego źródła dochodu, pozwala na skokowy wzrost poziomu oszczędności. Nie ukrywajmy, to ile miesięcznie zarabiasz będzie miało znaczący wpływ na Twoje możliwości budowania oszczędności. Niemniej jednak, oszczędzać można nawet niewielkie kwoty, a jak ustaliliśmy wyżej - w perspektywie wielu lat nawet niewielkie oszczędności zaczynają być wiele warte. Samodzielne dokształcanie się, ukończenie dodatkowych studiów czy zmiana pracy może przyczynić się do znacznego wzrostu miesięcznych zarobków, co będzie miało wpływ na to ile będziesz w stanie zaoszczędzić.