🛢Các lệnh trừng phạt sẽ tác động đến dầu mỏ Nga ra sao?

How much can the price of oil rise?

Việc Nga tấn công Ukraine và các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ từ phương Tây có thể khiến Nga cắt dòng chảy dầu mỏ tới các quốc gia lên án cuộc chiến này và cố gắng hỗ trợ Ukraine.

Giá dầu thô Brent đã vượt qua mức 110 USD/thùng và giao dịch ở mức cao nhất kể từ năm 2014. Giá đang di chuyển trong khoảng cách gần với vùng 115-117 USD/thùng, nơi có mức đỉnh năm 2012 và 2014. Hiện tại, giá dầu đã tăng 40% kể từ đầu năm và 70% kể từ mức thấp nhất trong tháng 12. 

Vai trò của Nga đối với thị trường dầu mỏ toàn cầu?

Nga là một trong những nước sản xuất dầu lớn nhất trên thế giới. Quốc gia này sản xuất khoảng 10 triệu thùng/ngày, trong đó xuất khẩu dầu thô trực tiếp lên tới 5 triệu thùng/ngày và các sản phẩm dầu mỏ vào khoảng 3 triệu thùng/ngày. Các nước Liên minh Châu Âu nhập khẩu khoảng 2,5 triệu thùng/ngày dầu thô và xấp xỉ 1,3 triệu thùng/ngày các sản phẩm dầu mỏ. Phần còn lại của thị trường dầu được cung cấp bởi Trung Quốc, Ấn Độ, các quốc gia châu Á khác và một số quốc gia Nam Mỹ. So với toàn bộ thị trường dầu mỏ toàn cầu, vốn được định giá 100 triệu thùng/ngày, số lượng này dường như không đóng vai trò lớn nhưng các kết nối vận chuyển và sự cân bằng của thị trường dầu ở hiện tại, việc việc giảm nguồn cung 5 triệu thùng/ngày cũng có thể tác động mạnh đến giá dầu.

Liệu Nga có thể biến mất khỏi bản đồ xuất khẩu dầu?

Hành động tấn công vào Ukraine của Nga đã bị gần như cả thế giới lên án và rất nhiều lệnh trừng phạt đã áp đặt lên Nga. Về mặt lý thuyết, Nga có thể trả đũa bằng cách "tắt vòi" dầu khí đến Châu Âu nhưng kịch bản này khó có thể xảy ra. Châu Âu là khách hàng lớn nhất của dầu mỏ Nga với tổng kim ngạch xuất khẩu "vàng đen" trong năm ngoái lên tới hơn 100 tỷ USD.

Tuy nhiên, phương Tây vẫn có thể quyết định lựa chọn lệnh cấm xuất khẩu. Canada đã thông báo ngừng nhập khẩu dầu và các sản phẩm từ Nga trong khi Anh cấm các tàu và tàu chở dầu của Nga cập cảng tại các cảng của nước này. Châu Âu phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga và khu vực này đang tài trợ cho chính quyền Putin lên tới 350 triệu EUR mỗi ngày. Ukraine đang kêu gọi cấm vận đối với dầu khí của Nga, dù biết rằng điều đó sẽ rất khó thực hiện. Trích dẫn các số liệu, 80% lượng dầu nhập khẩu của Phần Lan đến từ Nga. Đối với Ba Lan, con số này là gần 60%, đối với Slovakia là hơn 70%. Đức và Hà Lan lần lượt chiếm 30% và 23%. Về danh nghĩa, các quốc gia này là nhà nhập khẩu dầu của Nga lớn nhất Châu Âu.

Dầu mỏ Nga có thể thực sự biến mất và gây bất ổn thị trường?

Hiện tại, xuất khẩu dầu sang các nước EU qua lãnh thổ Belarus đang chịu rủi ro cao nhất. Mỗi ngày có khoảng 750,000 thùng được gửi qua đường ống dẫn dầu Druzhba. Lần lượt, 250,000 thùng/ngày đi qua Ukraine đến Cộng hòa Séc, Slovakia và Hungary. Nga sẽ gặp khó khăn trong việc vận chuyển số dầu này bằng đường biển, nhưng năm 2019, việc nhập khẩu đã bị ngừng trong vài tháng do sự cố kỹ thuật.

Nga hiện có hơn 100 tàu chở dầu cỡ lớn với đội tàu chở dầu hơn 2,000 tàu chở dầu trên toàn thế giới. Maersk đã từ chối vận chuyển dầu của Nga và giá thị trường đối với dầu của Nga ở Biển Baltic đang tăng lên nhiều lần, từ khoảng 30,000 USD một ngày lên thậm chí 200,000 USD mỗi ngày. Bên cạnh đó, các nhà khai thác quốc tế đang ngần ngại mua dầu của Nga, ngay cả với mức chiết khấu 20 USD/thùng so với dầu thô Brent vì lo ngại các lệnh trừng phạt có thể xảy ra.

Trung Quốc nhập khẩu khoảng 1,5 triệu thùng mỗi ngày từ Nga, một nửa trong số đó thông qua đường ống ESPO công suất hoạt động tối đa. Tuy nhiên, Trung Quốc đã từng được hưởng lợi từ việc bán tháo dầu từ các quốc gia bị trừng phạt như Iran và Venezuela. Thậm chí đến thời điểm này, Trung Quốc vẫn nhập khẩu hơn 700.000 thùng/ngày từ Iran, bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ đang diễn ra.

Về lý thuyết, Nga có thể vận chuyển nhiều hơn tới Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, thậm chí là Cuba hoặc Venezuela. Tuy nhiên, điều này sẽ không thay thế hoàn toàn Châu Âu. Điều đáng nói là dầu của Nga đã chảy sang châu Âu ngay cả ở thời kỳ đỉnh điểm của Chiến tranh Lạnh và việc xuất khẩu sang Đức chỉ bị dừng lại khi cuộc giao tranh với Liên Xô bắt đầu trong Thế chiến thứ hai.

Phương Tây có những lựa chọn nào?

Dưới đây là một số phương án có thể giúp các quốc gia phương Tây khôi phục sự ổn định trên thị trường dầu mỏ:

• Các nước IEA đã quyết định giải phóng 60 triệu thùng từ các kho dự trữ chiến lược. Hành động này có thể mang lại cho chúng ta thêm 2 triệu thùng mỗi ngày nếu quá trình giải phóng diễn ra trong 2 tháng

• Hoa Kỳ có thể tăng sản lượng khai thác từ đá phiến và phân bổ lượng dầu này cho thị trường châu Âu

• Trung Quốc và Ấn Độ có thể từ kế hoạch mua dầu chiến lược với giá cao và chuyển hướng dầu theo hợp đồng sang châu Âu

• Hoa Kỳ có thể ký một thỏa thuận với Iran một cách nhanh chóng. Iran có một đội tàu chở dầu lớn và có khả năng nhanh chóng khôi phục xuất khẩu ở mức 0,5-1,5 triệu thùng/ngày

• Hoa Kỳ có thể vận chuyển nhiều dầu hơn nữa nếu đường ống dẫn dầu Keystone XL với Canada đi vào hoạt động

• OPEC+ có thể quyết định khôi phục sản xuất với tốc độ nhanh hơn. Bản thân OPEC về lý thuyết có công suất sản xuất tự do trên 5 triệu thùng/ngày

Giá dầu có thể tăng lên 150 USD hay thậm chí 200 USD/thùng?

Những luận điểm này đã được đưa ra bởi Ngân hàng Saxo và Ngân hàng Mỹ. Bloomberg cho thấy mối quan tâm ngày càng tăng đối với các hợp đồng quyền chọn ở các mức này, mặc dù chúng vẫn còn tương đối rẻ vào thời điểm hiện tại. Nga là thị trường quan trọng trên thị trường, nhưng thế giới vẫn có thể xoay sở nếu không có Nga và những sự kiện gần đây ở Ukraine đã cho thấy rằng đây là một con đường đúng đắn để đi theo.

Tình hình hiện tại khác với những gì chúng ta đã chứng kiến ​​trong năm 2008. Nguồn cung có thể tăng lên, nhưng đồng thời các vấn đề tạm thời với vận chuyển có thể dẫn đến việc tăng giá so với mức hiện tại. Có khả năng giá sẽ tăng trên 120 USD/thùng và mức 150 USD cũng không có quá xa vời. Mặt khác, những mức này có thể đã gây ra sự phá hủy hoàn toàn nhu cầu như đã xảy ra vào năm 2008 và bắt đầu một cuộc khủng hoảng mạnh mẽ khác trên thị trường toàn cầu.

Không bên nào, ngay cả các nước xuất khẩu dầu lớn nhất, muốn giá tăng mạnh. Khó có thể hy vọng rằng xung đột sẽ giảm leo thang trong tương lai gần, nhưng mức giá cao phần lớn bị ảnh hưởng bởi lo ngại về việc ngừng cung cấp từ Nga. Dù nhiều bên muốn mua dầu từ các nguồn khác, Nga vẫn sẽ là một trong những lựa chọn hàng đầu. Tuy nhiên, nếu tình huống xấu nhất không xảy ra, tình trạng dư cung trên thị trường dầu mỏ trong năm nay có thể giúp bình ổn giá.