Liệu việc phong tỏa eo biển Hormuz có thể đẩy giá dầu lên mức 100 USD?

Xung đột ở Trung Đông đang là tâm điểm của thị trường trong những ngày gần đây sau khi Iran đã phóng tên lửa tấn công Tel Aviv vào thứ Ba. Hiện tại, chúng ta đang chờ đợi bên phía Israel sẽ có động thái như thế nào trong những ngày sắp tới. Nhiều thông tin cho rằng Israel sẽ đáp trả bằng việc tấn công vào các khu vực then chốt trong nền kinh tế của Iran và nếu như kịch bản trên xảy ra, dầu mỏ sẽ là tâm điểm sự chú ý của thị trường tài chính toàn cầu.

Thời gian gần đây, giá dầu đã chịu nhiều tác động từ các yếu tố như căng thẳng địa chính trị, bất đồng nội bộ trong OPEC, sự suy yếu nhu cầu tiêu thụ trên toàn cầu và cả những diễn biến chính trị ở Mỹ như khả năng tái đắc cử của Tổng thống Donald Trump. Tuy nhiên, sự kiện tấn công mới nhất của Iran đã làm gia tăng thêm sự bất ổn và đẩy giá dầu lên mức cao mới. Giá dầu đã tăng hơn 4% ngay sau vụ tấn công và tiếp tục tăng thêm 2% vào ngày hôm sau.

Đằng sau những đợt tăng mạnh này của giá dầu này là một nỗi lo: eo biển Hormuz sẽ bị phong tỏa, một trong những trung tâm vận chuyển dầu quan trọng nhất thế giới. Vậy vai trò của eo biển này là gì và nó có thể ảnh hưởng đến giá dầu như thế nào?

Giá dầu thô Brent đã tăng hơn 6% kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột giữa Israel và Iran. Trước đó, những lần xung đột xảy ra thì biến động của giá dầu khá là hạn chế do không có sự leo thang. Tuy nhiên, khả năng Israel sẽ trả đũa vào cuối tuần này không thể bị loại trừ, điều này có thể dẫn đến một cú sốc lớn trên thị trường tài chính. Nguồn: Bloomberg Finance LP, XTB

Eo biển Hormuz?

Eo biển Hormuz là một trong những tuyến đường thủy chiến lược nhất thế giới, đóng vai trò quan trọng cho giao thông hàng hải quốc tế, đặc biệt là vận chuyển dầu mỏ. Nằm giữa Oman và Iran, với chiều dài chỉ khoảng 3 km, eo biển này kết nối các quốc gia vùng Vịnh (Iran, Kuwait, Ả Rập Xê Út, Bahrain, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất) với biển Ả Rập và các thị trường tiêu thụ lớn khác. Nhờ vị trí địa lý đắc địa, Hormuz trở thành một nút giao thông quan trọng, kết nối các nhà sản xuất dầu mỏ Trung Đông với các thị trường tiêu thụ chính ở châu Á, châu Âu và Bắc Mỹ.

Sản lượng khai thác dầu ở Iran chỉ khoảng 3 triệu thùng/ngày và xuất khẩu 1,7 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng ở đây là liệu Eo biển Hormuz, nơi xử lý 20% nguồn cung dầu của thế giới, có bị phong tỏa hay không? Nguồn: Bloomberg FInance LP, XTB

Tại sao eo biển Hormuz lại quan trọng?

Eo biển Hormuz là một trong những tuyến đường thương mại hàng hải quan trọng nhất trên toàn cầu, chiếm tới 11,1% tổng khối lượng hàng hóa vận chuyển trên thế giới. Tuy nhiên, đối với mặt hàng dầu mỏ, tầm ảnh hưởng của nó thậm chí còn lớn hơn nữa. Theo dữ liệu mới nhất từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), ước tính khoảng 30% lượng dầu thô giao dịch toàn cầu phải đi qua eo biển Hormuz. Con số này thậm chí còn tăng lên gần 40% trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2023.

Theo dữ liệu của Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA), khoảng 21 triệu thùng dầu mỗi ngày đã đi qua eo biển Hormuz vào năm 2022, tương đương với 21% tổng tiêu thụ dầu mỏ trên toàn cầu. Từ năm 2022 đến nửa đầu năm 2023, tổng lượng dầu đi qua eo biển này chiếm hơn một phần tư tổng lượng dầu được giao dịch bằng đường biển trên thế giới. Và nếu cộng thêm khối lượng dầu, dầu thô và condensate đã đi qua eo biển Hormuz trong giai đoạn 2020-2022, tổng số thùng dầu lên tới hơn 2,4 tỷ thùng mỗi ngày, những con số này cho thấy tầm quan trọng cực lớn của eo biển này trong thương mại dầu thô toàn cầu.

Eo biển Hormuz là tuyến đường xuất khẩu chính cho dầu mỏ từ Iran, Ả Rập Xê Út, Iraq, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Kuwait và Qatar. Các lô hàng xuất khẩu này chủ yếu hướng đến châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ. Tuy nhiên, sau cuộc chiến ở Ukraine và các lệnh trừng phạt đối với Nga, eo biển Hormuz cũng đã trở nên quan trọng hơn trong nhập khẩu dầu thô của châu Âu. Cụ thể, ước tính khoảng 5% trong tổng sản lượng dầu qua eo biển Hormuz hiện đang được chuyển hướng đến châu Âu, tương đương với khoảng 900.000 thùng mỗi ngày. Trước cuộc xung đột Nga-Ukraine, các lô nhập khẩu này chỉ tương đương với khoảng 700.000 thùng mỗi ngày, điều đó có nghĩa là châu Âu đã tăng nhập khẩu dầu lên khoảng 25%.

Ngoài dầu mỏ, eo biển Hormuz còn đóng một vai trò quan trọng trong việc vận chuyển các nguyên liệu thô khác, như propan hoặc khí đốt tự nhiên. Trong trường hợp của propan, ước tính khoảng 31% thương mại thế giới đi qua khu vực này, trong khi đối với khí đốt tự nhiên, con số này là khoảng 20%. Do đó, một sự tắc nghẽn ở khu vực này có thể có những hậu quả nghiêm trọng không chỉ đối với dầu mỏ, mà còn đối với các nguyên liệu thô khác.

Điều gì sẽ xảy ra nếu eo biển Hormuz bị chặn?

Iran đã nhiều lần đe dọa sẽ phong tỏa eo biển Hormuz trong những năm gần đây, cụ thể là vào năm 2011, 2012 và 2016. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại thì eo biển này chưa lần nào bị phong tỏa đáng kể, ngoại trừ lần duy nhất là vào năm 1984, giai đoạn xảy ra chiến tranh Iran-Iraq.

Việc phong tỏa eo biển Hormuz sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. Và thực sự nếu điều này xảy ra, ước tính giá dầu có thể vọt lên mức cao kỷ lục, dao động trong khoảng 150 - 200 USD/thùng.

Tuy nhiên, việc dự đoán biến động giá dầu trong tình huống này là vô cùng khó khăn, bởi vì mọi thứ phụ thuộc vào phản ứng của Israel đối với cuộc tấn công của Iran. Hiện tại, khả năng tình hình được giải quyết một cách hòa bình là rất thấp, mặc dù các sự kiện trong quá khứ như tháng 4 và tháng 10 năm ngoái đã cho thấy rằng cả hai bên đều có thể kiềm chế, điều này giúp hạ nhiệt mức tăng mạnh mẽ của giá dầu.

Giá dầu hiện đang dao động ở mức 75 USD/thùng sau khi leo thang do căng thẳng tại Trung Đông. Tuy nhiên, trên thị trường dầu thô đang xuất hiện những tín hiệu có thể khiến cho giá dầu giảm xuống còn 60 USD/thùng, bao gồm việc tăng sản lượng của các nước OPEC và sự gia tăng của xe điện tại Trung Quốc. Nhưng với bối cảnh hiện tại thì eo biển Hormuz sẽ là yếu tố quyết định xu hướng của giá dầu trong thời gian tới.

Với tình hình thị trường hiện tại, khả năng giá dầu tăng mạnh là rất thấp. Tuy nhiên, một sự kiện bất ngờ như việc phong tỏa eo biển Hormuz có thể đảo ngược hoàn toàn tình hình. Mặc dù thị trường chưa quá lo ngại về kịch bản này, nhưng nguy cơ một cú sốc vào cuối tuần là hoàn toàn có thể. Điều đáng chú ý là hiện chỉ có 8 hợp đồng quyền chọn WTI tháng 10 với giá 100 USD/thùng đang được giao dịch, nhưng giá của chúng đã tăng mạnh, cho thấy sự gia tăng lo ngại về một kịch bản giá dầu tăng cao. Nguồn: Bloomberg Finance LP